To jedno z najważniejszych świąt. Wypada równo 50 dni po Wielkanocy

Zielone Świątki to ludowa nazwa Uroczystości Zesłania Ducha Świętego - święta obchodzonego przez chrześcijan na całym świecie, które przypada dokładnie 50 dni po Wielkanocy. Właśnie stąd pochodzi łacińska nazwa tego święta - Pentecostes, czyli "pięćdziesiątnica".

Święto to upamiętnia wydarzenie opisane w Dziejach Apostolskich (2,1-11), kiedy to na zebranych w Wieczerniku apostołów zstąpił Duch Święty w postaci ognistych języków. To właśnie w tym momencie narodził się Kościół - jako wspólnota wierzących posłana do głoszenia Ewangelii całemu światu.

Data Zielonych Świątek jest ruchoma, ponieważ zależy od daty Wielkanocy, która wypada po pierwszej, wiosennej pełni księżyca.

Obchodzimy je zawsze w niedzielę, 50 dni po Zmartwychwstaniu Pańskim, a więc w siódmą niedzielę wielkanocną.

W 2025 r. Zielone Świątki wypadają 8 czerwca.

Zesłanie Ducha Świętego to jedna z najważniejszych uroczystości w roku liturgicznym. Jego ranga dorównuje Bożemu Narodzeniu i Wielkanocy. W kościołach odprawia się uroczyste msze święte, w których centralne znaczenie ma modlitwa o obecność i dary Ducha Świętego - takie jak mądrość, rada, męstwo, umiejętność, pobożność i bojaźń Boża.

Zielone Świątki są często nazywane także urodzinami Kościoła, ponieważ to w tym dniu apostołowie, napełnieni Duchem Świętym, zaczęli przemawiać w różnych językach, a ich orędzie dotarło do tłumów z różnych zakątków świata.

Centralnym punktem obchodów Zielonych Świątek jest uroczysta msza święta sprawowana w niedzielę Zesłania Ducha Świętego. Liturgia tego dnia koncentruje się na wydarzeniu Pięćdziesiątnicy, a czytania biblijne bezpośrednio do niego nawiązują.

Pierwsze czytanie, zaczerpnięte z Dziejów Apostolskich, opisuje zstąpienie Ducha Świętego na zebranych w Wieczerniku apostołów. Psalm responsoryjny zawiera słowa: "Niech zstąpi Duch Twój i odnowi ziemię" - modlitewne wezwanie do odnowy przez Bożego Ducha.

Drugie czytanie, najczęściej pochodzące z Listów św. Pawła, ukazuje działanie Ducha Świętego w życiu wspólnoty Kościoła, zwłaszcza poprzez Jego dary. Ewangelia z kolei przedstawia Jezusa zapowiadającego zesłanie Ducha Pocieszyciela - Tego, który ma prowadzić uczniów po Jego odejściu.

Szczególnym elementem liturgii jest także sekwencja do Ducha Świętego "Veni Sancte Spiritus" ("Przybądź, Duchu Święty") - starożytna modlitwa-poemat, w której Kościół wzywa Ducha jako światło, pocieszyciela, źródło łask i pokoju. To jedno z dwóch świąt w ciągu roku (obok Wielkanocy), w których śpiew sekwencji jest obowiązkowy.

Liturgiczny kolor czerwony, używany podczas tego święta, symbolizuje ogień i męczeństwo - a więc znaki Ducha Świętego, który przychodzi, by przemieniać, oczyszczać i rozpalać serca wierzących.

W polskiej tradycji ludowej Zielone Świątki były okresem bogatym w ludowe obrzędy, mające na celu zapewnienie urodzaju i ochrony przed złymi mocami. Jednym z najbardziej rozpowszechnionych zwyczajów było "majenie" domów i obejść, czyli dekorowanie ich zielonymi gałązkami drzew, takimi jak brzoza, lipa, czy klon.

Wnętrza domostw zdobiono tatarakiem, który rozkładano na podłogach i umieszczano za świętymi obrazami. Wierzono, że zieleń chroni przed urokami, chorobami i zapewnia dobrobyt. Dodatkowo, organizowano procesje błagalne po polach, podczas których modlono się o obfite plony i ochronę przed klęskami żywiołowymi

Zielone Świątki były również czasem licznych zabaw i obrzędów o charakterze matrymonialnym. Na przykład, w Beskidach Wschodnich dziewczęta skakały przez ogniska, wierząc, że przeskoczenie bez szwanku wróży szybkie zamążpójście. Na Śląsku chłopcy stawiali przed domami wybranych dziewcząt wysokie żerdzie z zawieszonymi bukietami kwiatów.

Na Mazowszu obchodzono tzw. "wołowe wesele", podczas którego przystrajano zwierzęta w zabawne stroje i prowadzono je po wsi, zbierając podarki. Te zwyczaje miały na celu nie tylko zapewnienie urodzaju, ale także integrację społeczności i podtrzymywanie tradycji.